"पर्यायवाची शब्द" के अवतरणों में अंतर
भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
पंक्ति 19: | पंक्ति 19: | ||
*'''अश्व'''- हय, तुरंग, घोड़ा, घोटक, हरि, बाजि, सैन्धव। | *'''अश्व'''- हय, तुरंग, घोड़ा, घोटक, हरि, बाजि, सैन्धव। | ||
*'''अंधकार'''- तम, तिमिर, तमिस्र, अँधेरा, तमस, अंधियारा। | *'''अंधकार'''- तम, तिमिर, तमिस्र, अँधेरा, तमस, अंधियारा। | ||
+ | |||
===आ=== | ===आ=== | ||
− | |||
* '''[[आम]]'''- रसाल, आम्र, सौरभ, मादक, अमृतफल, सहुकार। | * '''[[आम]]'''- रसाल, आम्र, सौरभ, मादक, अमृतफल, सहुकार। | ||
* '''आग'''- अग्नि, अनल, हुतासन, पावक, दहन, ज्वलन, धूमकेतु, कृशानु, वहनि, शिखी, वह्नि। | * '''आग'''- अग्नि, अनल, हुतासन, पावक, दहन, ज्वलन, धूमकेतु, कृशानु, वहनि, शिखी, वह्नि। | ||
पंक्ति 59: | पंक्ति 59: | ||
* '''क्रोध'''- रोष, कोप, अमर्ष, कोह, प्रतिघात। | * '''क्रोध'''- रोष, कोप, अमर्ष, कोह, प्रतिघात। | ||
*'''कीर्ति''' - यश, प्रसिद्धि। | *'''कीर्ति''' - यश, प्रसिद्धि। | ||
+ | ===ख=== | ||
+ | *'''खग''' - पक्षी, द्विज, विहग, नभचर, अण्डज, शकुनि, पखेरू। | ||
===ग=== | ===ग=== | ||
* '''[[गज]]'''- हाथी, हस्ती, मतंग, कूम्भा, मदकल । | * '''[[गज]]'''- हाथी, हस्ती, मतंग, कूम्भा, मदकल । | ||
* '''[[गाय]]'''- गौ, धेनु, सुरभि, भद्रा, रोहिणी। | * '''[[गाय]]'''- गौ, धेनु, सुरभि, भद्रा, रोहिणी। | ||
* '''[[गंगा]]'''- देवनदी, मंदाकिनी, भगीरथी, विश्नुपगा, देवपगा, ध्रुवनंदा, सुरसरिता, देवनदी, जाह्नवी, त्रिपथगा। | * '''[[गंगा]]'''- देवनदी, मंदाकिनी, भगीरथी, विश्नुपगा, देवपगा, ध्रुवनंदा, सुरसरिता, देवनदी, जाह्नवी, त्रिपथगा। | ||
− | * '''[[गणेश]]'''- विनायक, गजानन, गौरीनंदन, गणपति, गणनायक, शंकरसुवन, लम्बोदर, | + | * '''[[गणेश]]'''- विनायक, गजानन, गौरीनंदन, गणपति, गणनायक, शंकरसुवन, लम्बोदर, महाकाय, एकदन्त। |
* '''गृह'''- घर, सदन, गेह, भवन, धाम, निकेतन, निवास, आलय, आवास, निलय, मंदिर। | * '''गृह'''- घर, सदन, गेह, भवन, धाम, निकेतन, निवास, आलय, आवास, निलय, मंदिर। | ||
* '''गर्मी'''- ताप, ग्रीष्म, ऊष्मा, गरमी, निदाघ। | * '''गर्मी'''- ताप, ग्रीष्म, ऊष्मा, गरमी, निदाघ। | ||
+ | *'''गुरु''' - शिक्षक, आचार्य, उपाध्याय। | ||
===घ=== | ===घ=== | ||
===च=== | ===च=== | ||
− | * '''चरण'''- पद, पग, पाँव, | + | * '''चरण'''- पद, पग, पाँव, पैर, पाद। |
* '''चंद्रमा'''- चाँद, हिमांशु, इंदु, विधु, तारापति, चन्द्र, शशि, हिमकर, राकेश, रजनीश, निशानाथ, सोम, मयंक, सारंग, सुधाकर, कलानिधि। | * '''चंद्रमा'''- चाँद, हिमांशु, इंदु, विधु, तारापति, चन्द्र, शशि, हिमकर, राकेश, रजनीश, निशानाथ, सोम, मयंक, सारंग, सुधाकर, कलानिधि। | ||
+ | *'''चाँदनी''' - चन्द्रिका, कौमुदी, ज्योत्स्ना, चन्द्रमरीचि, उजियारी, चन्द्रप्रभा, जुन्हाई। | ||
===छ=== | ===छ=== | ||
===ज=== | ===ज=== | ||
− | * '''[[जल]]'''- अमृत, सलिल, वारि, नीर, तोय, अम्बु, उदक, पानी, जीवन, पय, पेय। | + | *'''[[जल]]'''- अमृत, सलिल, वारि, नीर, तोय, अम्बु, उदक, पानी, जीवन, पय, पेय। |
+ | *'''जगत''' - संसार, विश्व, जग, जगती, भव, दुनिया, लोक, भुवन। | ||
+ | *'''जीभ''' - रसना, रसज्ञा, जिह्वा, रसिका, वाणी, वाचा, जबान। | ||
* '''जंगल'''- विपिन, कानन, वन, अरण्य, गहन, कांतार, बीहड़, विटप। | * '''जंगल'''- विपिन, कानन, वन, अरण्य, गहन, कांतार, बीहड़, विटप। | ||
* '''जेवर''' - गहना, अलंकार, भूषण, आभरण, मंडल। | * '''जेवर''' - गहना, अलंकार, भूषण, आभरण, मंडल। | ||
+ | *'''ज्योति''' - आभा, छवि, द्युति, दीप्ति, प्रभा, भा, रुचि, रोचि। | ||
===झ=== | ===झ=== | ||
* '''झूठ'''- असत्य, मिथ्या, मृषा, अनृत। | * '''झूठ'''- असत्य, मिथ्या, मृषा, अनृत। |
08:15, 15 अगस्त 2015 का अवतरण
- पर्यायवाची शब्द (समानार्थी शब्द / Synonyms Word)
जिन शब्दों के अर्थ में समानता होती है, उन्हें समानार्थक या पर्यायवाची शब्द कहते है या किसी शब्द-विशेष के लिए प्रयुक्त समानार्थक शब्दों को पर्यायवाची शब्द कहते हैं। यद्यपि पर्यायवाची शब्दों के अर्थ में समानता होती है, लेकिन प्रत्येक शब्द की अपनी विशेषता होती है और भाव में एक-दूसरे से किंचित भिन्न होते हैं। पर्यायवाची शब्दों का प्रयोग करते हुए विशेष सावधानी बरतनी चाहिए। अत: पर्यायवाची का अर्थ है - समान अर्थ देने वाल़ा । हिन्दी भाषा में एक शब्द के समान अर्थ वाले कई शब्द हमें मिल जाते हैं।
वर्णमाला क्रमानुसार पर्यायवाची शब्द
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
अ
आ
इ
ई
उ
एओ
औऋक
ख
ग
घच
छज
झ
टठडत
द
|
ध
न
प
फब
भ
म
यर
ल
व
श
श्रषस
ह
त्रज्ञ |
|
|
|
|
|
टीका टिप्पणी और संदर्भ
संबंधित लेख